Chợ Nổi Cái Răng - Nét văn hóa miền Sông Nước

Khi cuộc sống ngày càng phát triển, những vẻ đẹp tự nhiên nhất lại càng khó bắt gặp và con người càng muốn được quay về với những gì đơn giản nhưng lại mang nét đẹp của sự mộc mạc. Song hành cùng sự phát triển của thế giới, đất nước ta ngày nay đã cho thấy sự vươn lên không ngừng về nhiều mặt, nhưng không hề mất đi những gì thuộc về bản sắc văn hóa. Với mong muốn là chiếc cầu nối giữa Việt Nam với bạn bè quốc tế, mang đến cái nhìn cho thế giới về một hình ảnh Việt Nam mới, không đứng bên lề của sự phát triển chung nhưng vẫn luôn giữ được nét đẹp bình dị của thiên nhiên và tình cảm con người, chúng tôi lựa chọn hình ảnh một miền Tây Nam Bộ sông nước, một trong nhiều vùng miền có nét đặc trưng văn hóa và sinh hoạt của đất nước, với đặc trưng sinh hoạt chợ nổi mà cụ thể là hình ảnh chợ nổi Cái Răng, thông qua đó truyền tải một phần trong rất nhiều điểm đặc sắc của Việt Nam đến với thế giới. Để Việt Nam thực sự là một điểm đến lý tưởng cho những du khách muốn trải nghiệm sự bình dị, dân dã, thưởng thức cảm giác bồng bềnh trên sông nước cùng với sự chân chất nồng ấm tình người của những người dân nơi đây.

Nhắc đến tập quán sinh hoạt của người dân đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) , chúng ta không thể không nhắc đến chợ nổi, một loại hình chợ độc đáo mà có lẽ không  miền nào khác trên đất nước ta có được, tại đây hoạt động buôn bán diễn ra trên những chiếc ghe thuyền lớn bé, cùng tụ họp lại trao đổi hàng hóa trên mặt sông hòa vào nhịp chồng chành của con nước, tiếng sóng vỗ mạn thuyền, tiếng máy nổ xình xịch và cả tiếng trao đổi hàng hóa, cười nói xôn xao làm nên một bức tranh miền Tây sông nước sao mà bình dị nhưng lại đặc sắc mang hồn quê, mang tình người dân miền tây đôn hậu và phóng khoáng.

Chợ nổi Cái Răng từ lâu đã được biết đến như một địa điểm tham quan du lịch đặc sắc của vùng ĐBSCL nói chung và thành phố Cần Thơ nói riêng, nơi đây tập hợp được điều kiện tự nhiên thuận lợi đặc trưng của vùng đất “Chín rồng”, là nơi hợp lưu của nhiều nhánh sông, thuận lợi cho việc thông thương mua bán giữa các địa phương và cả với các thương lái ngoài nước, và cũng chính vì lý do này  chợ nổi đã được hình thành và duy trì cho đến ngày nay. Tại đây, mọi hoạt động buôn bán, trao đổi được thực hiện trên dòng sông Hậu hiền hòa, êm ả, nơi đây hội tụ tất cả mọi sản vật từ các vùng miền Tây sông nước, nơi những hoạt động sinh hoạt độc đáo đang diễn ra không chỉ có những người sống trên ghe thuyền bao năm mà còn có cả một văn hóa buôn bán nhộn nhịp rất riêng của chợ nổi.

Chợ nổi Cái Răng họp từ rất sớm, khi trời còn giăng sương, hàng trăm chiếc ghe thuyền từ khắp các ngả đường đã rộn ràng kéo về Chợ nổi mang theo trên đó những hàng hóa để mua bán trao đổi tạo nên không chỉ một bức tranh đầy màu sắc của trái cây, các loại nông sản mà còn có cả không khí nhộn nhịp, tươi vui của tiếng máy nổ, tiếng mái chèo, tiếng nói cười rộn rã mang đậm phong vị miền Tây. Hàng hóa ở chợ nổi Cái Răng rất đa dạng, từ những mặt hàng nông sản, hàng thủ công, hàng nhu yếu phẩm đến mặt hàng đồ ăn, thức uống để phục vụ cho du khách tham quan chợ. Chợ họp trên sông, nên du khách có thể ngồi trên những chiếc xuồng con chòng chành, vừa thưởng thức đủ loại trái cây, món ăn đặc sản của vùng, vừa được thả hồn tận hưởng những làn gió mát dịu cũng như được thỏa sức nhìn ngắm hàng hóa được bày bán ăm ắp trên thuyền đang di chuyển chầm chậm trên sông và tham gia vào hoạt động mua bán, trả giá cùng người dân. Chính sự đa dạng này đã mang đến cho khách du lịch cảm giác thích thú và mới lạ, thu hút họ đến với chợ nổi, đến với cuộc sống sinh hoạt của người dân nơi đây.

“Chợ đã nổi từ nửa đêm về sáng

Ta vẫn chìm từ giữa bữa hoàng hôn

Em treo bẹo Cái Răng Ba Láng

Ta thương hồ Vàm Xáng Cần Thơ".

Không giống như chợ trên bờ, những ghe hàng trên chợ nổi không nhất thiết phải quy tập từng khu theo loại hàng. Chợ truyền thống thì luôn ồn ào nhộn nhịp bởi những tiếng rao hàng, tiếng chèo kéo khách, còn chợ nổi thì không như thế, thương buôn không phải tốn sức để rao bán sản phẩm của mình  mà hàng hóa vẫn được biết đến theo một cách hết sức đặc biệt, dân thương hồ chỉ cần treo hàng hóa của mình lên một cây sào mà người dân tại đây gọi là “cây bẹo” được cắm ở trước mũi ghe thuyền, có thể gọi đây là cách quảng bá hàng tại chỗ để khách hàng có thể thấy được sản phẩm dù đang ở tít đằng xa. Hình thức “bẹo hàng” này là một nét văn hóa giao thương độc đáo mà chỉ có chợ nổi mới có - một cách quảng cáo sản phẩm không ồn ào, vội vã nhưng lại mang đến cho du khách cũng như khách hang những điều thú vị riêng. Khách hàng có thể mua những sản phẩm mình thông qua những cây bẹo này. Đặc biệt nhất là hình thức “bẹo lá bán ghe”. Nếu gặp chiếc “bẹo” nào có treo một tấm lá lợp nhà nghĩa là người chủ muốn bán chiếc ghe ấy. Đối với những thuyền nhỏ thì họ chọn cách bày hàng hóa đầy ắp trên thuyền, thuyền lại chạy với tốc độ chậm qua những mái chèo khua nước người thương hồ để khách hàng có thể nhận thấy sản phẩm của họ một cách từ từ, chậm rãi. Đó cũng là một cách quảng cáo sản phẩm nhưng ở góc độ gần.

Thương dân nhóm họp trên chợ nổi bằng xuồng, thuyền, ghe máy, người đi mua hàng đến chợ cũng bằng xuồng. Ta có thể bắt gặp cảnh những chiếc xuồng con của những thương buôn nhỏ đang khéo léo len lỏi qua hàng trăm ghe, thuyền lớn nhỏ khác mà rất ít khi xảy ra va quẹt.

Khi chiều về, nhàn nhã sau một ngày mua bán mệt nhọc hay rong ruổi trên sông nước đến vùng tha phương, người dân thương hồ nơi đây lại về quây quần với nhau cùng ly trà, chén rượu, hát cho nhau nghe những câu vọng cổ nghe sao thật ấm lòng. Nếu ai đã một lần đến với Cần Thơ, được nghe những câu hò, những làn điệu dân ca, những câu đờn ca tài tử trên miền sông nước hữu tình này chắc sẽ không thể nào quên được, chính điều này đã giúp cho chợ nổi nói riêng và cả vùng miền Tây nói chung trở thành một điểm đến thú vị đối với bạn bè năm châu.

Ngoài những hình ảnh đặc sắc của chợ nổi, khi đến nơi đây, ta còn được bắt gặp hình ảnh quen thuộc gắn liền với chiếc xuồng , với miền sông nước Nam bộ, đó chính là hình ảnh những người phụ nữ miền Tây chân chất trong trang phục áo bà ba với chiếc nón lá đang nhẹ nhàng khua mái nước chở hàng hóa dạo quanh khu chợ, với chất giọng miền Tây ngọt ngào, đằm thắm cùng tính cách thật thà của con người nơi đây, chắc hẳn hình ảnh người con gái miền Tây sẽ in đậm trong tâm trí khách du lịch mỗi lần có dịp ghé thăm.

Đã qua bao năm tháng , nhưng chợ nổi Cái Răng vẫn còn giữ nguyên được những nét đặc trưng vốn có của nó, chính vì thế nơi đây sẽ là điểm đến thú vị cho những ai yêu sông nước, muốn được ngắm nhìn những hình ảnh quen thuộc miền sông nước Nam Bộ, muốn được một lần lắng nghe những câu hò, làn điệu dân ca mượt mà sâu lắng cũng như được tự mình hòa nhịp vào những sinh hoạt nhộn nhịp ồn ào của chợ nổi nơi đây.

Hiện nay hệ thống giao thông của Cần Thơ đã được đẩy mạnh, giúp du khách ở các nơi thuận lợi hơn khi đến với Cần Thơ. Hơn nữa, các địa điểm du lịch tại đây đều nằm gần trung tâm thành phố, thuận lợi cả đường bộ và đường sông nên du khách khi đến tham quan chợ nổi Cái Răng có thể kết hợp thêm nhiều địa điểm du lịch khác trong chuyến hành trình của mình.

Cơ hội phát triển du lịch của loại hình độc đáo này là rất lớn, với nhu cầu được tìm hiểu đời sống văn hóa, tập quán sinh hoạt của người dân miền sông nước cũng như hoạt động mua bán nhộn nhịp, đặc sắc, Chợ nổi Cái Răng đã đang và sẽ là địa điểm thu hút sự quan tâm của khách du lịch trong và ngoài nước.

Hiện nay bên cạnh việc duy trì và bảo tồn những nét văn hóa đặc sắc của loại hình chợ nổi cũng cần chú trọng đến việc bảo vệ môi trường cảnh quan chợ nhằm đáp ứng tốt nhu cầu cũng như đời sống hằng ngày của người dân nơi đây và khách du lịch. Bên cạnh việc duy trì và phát huy những nét đặc sắc, truyền thống trong văn hóa, tập tục sinh hoạt của người dân nơi đây, chúng tôi đưa ra một số ý tưởng để đa dạng hơn nữa các loại hình du lịch nhằm đưa đến sự hấp dẫn nhất cho chợ nổi tại đây: tổ chức lễ hội hoặc các hội chợ nổi, qua đó giới thiệu đến du khách về những sản vật cũng như văn hóa nơi đây, đó cũng là một cách nhằm bảo tồn những làng nghề truyền thống đã có từ lâu đời, mang văn hóa đặc trưng của miền Tây Nam Bộ nói chung và Chợ nổi Cái Răng nói riêng đến với du khách.

Giờ đây chợ nổi là một nét thăng hoa trong đời sống của người dân miền Tây này, tạo nên một nền văn hóa sông nước độc đáo hiếm có hấp dẫn bao con người đến với nơi đây mà lòng day dứt chẳng muốn về…